2008-09-06

Comparando.

Año 1978 Salarios
Salario base administrativo de 2ª -Talleres Norvasa- : 28000 Pts -168 €- mensuales
Salario mínimo interprofesional: -18000 Pts - 108 €. Mensuales.
Valor inmueble Piso de 90 m2. En extrarradio de una gran capital: entre 400.000 y 600.000 Pts. -2400 a 3600 €-
Carburantes Litro de gasolina 24 Pts. -14 Cts. De Euro-
Varios Periódico 8 Pts. -5 Cts. De Euro-
Transporte público. 5 Pts. -3 Cts. De Euro-
Barra de pan 9 Pts. -5.5 Cts. de Euro-

Año 2007 Salarios
Salario base administrativo de 2ª -Talleres Norvasa- : 872 € mensuales
Salario mínimo interprofesional: 570 €. Mensuales.
Valor inmueble Piso de 90 m2. En extrarradio de una gran capital: entre 220.000 y 350.000 € Carburantes Litro de gasolina 1.10 €
Varios Periódico 1 €
Transporte público. 1 €
Barra de pan 55 Cts.

Con estos datos se puede asegurar lo siguiente:

Un trabajador medio podía comprar en 1978….
1 Piso con 17 mensualidades
1166 Litros de gasolina con 1 mensualidad
3500 Periódicos con 1 mensualidad
5600 Billetes de autobús con 1 mensualidad
3111 Barras de pan con 1 mensualidad

Un trabajador medio puede comprar en 2007…
1 Piso con 320 mensualidades
792 Litros de gasolina con 1 mensualidad
872 periódicos con 1 mensualidad
872 billetes de autobús con 1 mensualidad
1585 Barras de pan con 1 mensualidad

..... y ahora... ¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¡es o no es pa matarlos??????????????

2008-07-15

Sobre el Batua y algo más.


Debido a una intervención en una página de internet me veo en la obligación de escribir un pequeño bosquejo sobre las declaraciones del señor Vidal y sus animadores. Frases como: "El euskera batua o el batua, como dicen ellos, es una lengua inventada, artificial o de laboratorio, solo son entendibles desde la perspectiva de alguien que no sabe ABSOLUTAMENTE NADA sobre lengua vasca.
Efectivamente el euskera batua fue "conformado" allá por los 60 por un grupo importantísimo de filólogos y gente de letras de la sociedad euskaldun. No es cierto que se desarrollara a causa de que los vascoparlantes de diferentes regiones fueramos incapaces de entendernos entre nosotros (yo hasta ahora hablando la variedad más occidental he tenido la misma dificultad para entenderme con un vascofrances que un asturiano con uno de almeria, por ejemplo) sino que su utilidad era la de un soporte normativo para el euskera escrito y burocrático.
Es importante destacar este punto. Del mismo modo que un escritor sevillano cuando escribe un ensayo o una novela no escribiría "huezo zezamideo" ni "arró con habishuela" sino hueso sesamoideo y arroz con habichuelas, esto es en un castellano estandard, el euskera batua vino a cubrir ese mismo problema para todos los dialectos vascos. De este modo se intenta unificar por ejemplo auxiliares verbales como nuestro verbo transitivo, que si bien tiene diferentes maneras de ser pronunciado: det, dut, dot se ha optado por mantener dut para el batua.
Su base como digo son los dialectos centrales como el guipuzcoano y el labortano, ambos euskalkis con presencia máxima en las letras vascas.
Me gustaría también dejar un pequeño? texto a colación de la carta enviada al señor Vidal a modo de extensión sobre la tonteria que dijo en su programa (ver artículo más abajo).
A pesar de no ser desconocido para mí, el texto se lo debo a un compañero de intereses que me lo brindó para tal fin. GRACIAS ARI. Quizá Vidal se agarre los machos por zopenco.
"Formas vascas con significado "árbol" formadas con la antigua raíz ZUR- (madera /árbol): zuhaitz, zurzai, zuhamu, zuhartze, zuhain... ZUHAITZ, árbol, y sus variantes: zuaitze, zugaitz, zuaritz, zuatz, zugaritz, zugatz, zularitz, zuraretx, zuraritz, además de árbol y árbol bravío, *zur-haritz -si es que ésta fuera la protoforma histórica-, por la terminación -aritz, que es roble caducifolio y árbol, podría significar árbol maderable (lit.: madera-árbol), como urritz (*urr-aritz, según una teoría. lit. avellana-árbol) es avellano. También se podría proponer la traducción roble maderable, roble bravío.
Las menciones que he encontrado en época medieval son: SANXO DE ZUAHZ 0947; MAZANETO DE UGARTE DE ZUHAZ NABAR 1025; SANCIUS DE ZUAZ 1112; SANZ ARCEIZ DE ZUAZ 1182: DON OCHOA DE ZUAZ 1196; TOTUM QUOD HABEO IN ZUAZ ET IN SANSOAIN 1196; ZUHAZULHA (ZUAZOLA) 1025; ZUAZU, ZUHAZU, ZUAZO, ZUAZUI...; MICHAEL MARTINEZ DE ÇUASTIA 1228; SANTA MARIA DE ÇUAÇA 1475.
En Valcarlos los años 1071, 1110 y 1284: ÇUAÇU, CUAÇOLA, ÇUAÇ OLLA BEERECOA, ÇUASTUY.
Tenemos, pues, ZUATZ- siempre y en territorios distintos, en vez del teorético * ZUR-HAREITZ o los *ZUR-HARITZ, ZURARITZ o ZUHAITZ esperados. ZUHAIN: En segundo lugar, en los dialectos orientales, existe una serie de nombres aparentemente relacionados entre sí zugai=zuhai=zumai //
ZUHAIN=zuhaintze con doble sentido de forraje (zugai, zuhai, zumai) / árbol (zuhain, zuhaintze), que nos remontaría a un tiempo en que el árbol: olmo, tilo, fresno... por su abundancia, era un importante -o el principal- productor de forraje (hojas, vástagos, bellotas). El sufijo -gai significa materia(l) para hacer algo y da una idea de futuro, como en zurgai, zurgei árbol que promete madera y un tipo de mástil [4]; en realidad, material para madera o maderable (lit.: madera-material).
ZURZAI: El siguiente nombre, seguramente olvidado en el idioma hablado, ZURZAI, aparece en Oihenart con sentido de árbol: zurzai orok adar eihar [lit.: árbol todo(ergativo) rama seca (todos los hombres tienen algún defecto)]. Otros autores que utilizan zurzai, según [5], lo hubieran tomado de Oihenart. Hay dos testimonios, no obstante, en irunés siglos XVIII y XIX con el sentido de raíz, fuente productora, generadora (en [5] sólo consta uno y supeditado a sustrai, raíz, como si se tratara de un hapax legomena). Zurzai también es el nombre de un puerto pirenaico (Zuberoa). La terminación -zai de zurzai guarda cierto parecido con la de izei, izai (Abies, abeto) Y Podría formar parte del suletino zahizka, diminutivo de zahi supongo,, hayas que brotan solas, espontáneamente En la toponimia medieval, al parecer de San Sebastián, tenemos: ...CUM ILLO CUBILARE DE ANCIETA USQUE ZURZAIATE (1114). También consta como ÇURÇAIATE y ZUARZAYATE. (ate=1-puerta;2- paso, desfiladero, puerto de montaña). ZUHAMU tiene doble sentido según [4]: 1- cepa de vid que se adhiere a un árbol y 2- árbol. Una de las traducciones de amu (latín hamus, anzuelo) es zarzillo. Otra es anzuelo. Nos remitirían, tal vez, al primer significado.
ZUHARTZE, árbol, está relacionada con el nombre del olmo. Zuhar, olmo, pues, pudo significar árbol.
ZUR- todavía se presenta en el nombre de un puñadito de especies vegetales:1- olmo: zumar y sus variantes: suhar, suar, sugar, zugar, sunhar, zunhar <*zur-ar [6], PIE *Vlmo; 2-cornejo: zuhaindur y sus variantes: zuandor, zarmandor, zamandor, sumandor<*zur-aindur (zuhain madarikatu, lit.: árbol-maldito); 3-coscoja: zurbeltz y variantes que veremos luego (lit. árbol o madera negra); 4-mimbrera: zume, zumetz (*zur-mehe, lit. árbol o madera delgada); 5-álamo: zurzuri (uno de los nombres del álamo, lit. madera blanca); 6-sauce: zungi (uno de los nombres del sauce), 7- zuzun... ZUR, por sí solo, además de "madera", hubiera designado "árbol" según el contexto. Podemos considerarla una forma de aspecto antiguo, quizás de tipo anterior a la fase 3ª o Neolítica. No sé si todavía analizable o no. Es fuente de un léxico que no se restringe sólo al mundo vegetal. Por poner un ejemplo: zut, zutik, zuzen... sentido de verticalidad, de pie, derecho, correcto. Para Vinson [7], más que madera, significa materia leñosa. Tres menciones en Valcarlos en los años 1.120 y 1284[16]: ÇUGARRIAGA (zur-igarri-aga), ÇUR IZAÇTEGUI (¿zur isats-tegi?), ÇULARRANÇE (zur-larrantze) Formas vascas para "árbol" sin ZUR-: (h)aritz, habe, egur(ki), errexal, ezkur, agaki, atze,...
(H)ARITZ es roble caducifolio, como veremos luego, y también árbol en algunas hablas. En Alsasua, por ejemplo, recoge Azkue: araitza, árbol; sagar araitza, manzano; intxor-araitza, nogal, etc.
(H)ABE (1- viga, columna, rodrigón, apoyo o sostén; 2- árbol...) se utilizaría históricamente con sentido de árbol en la parte occidental del país: abetxo (arbusto): goratuten ez diran abetxuak. Los otros significados estarían dialectológicamente más extendidos. Habe se ha relacionado etimológicamente con abar (ramaje, rama...): habe+ar, -ar pluralizador según [5], por lo que habe=árbol pudo estar en un tiempo bien presente en todos los dialectos; pero -ar, supuesto pluralizador, no queda a mi modo de ver bien explicado... Abies en latín y Abin en griego significan "abeto", pero, viendo su hábitat en el país, dudo que el (h)abe vasco pueda ser un préstamo de esos dialectos IE. Además el abeto tiene nombre indígena: izai, izei... Más bien se podría pensar en un préstamo al griego e itálico desde un idioma no IE ya que, como dice Friedrich [1]: "Abies itself was absent from the PIE area". EGUR, gur, leña, también se encuentra en el nombre de algunas especies arbustivas: gurbiz(i) (madroño: lit: leño o árbol vivo), zapatari egur, zimel egur, txori egur... además de EGURKI, leño y árbol: egurki au karetxetan egoten da. Tal vez urki (gurki, burki, epuski, turki, etc.), abedul, pero precisaría un estudio aparte.
EZKUR, bellota, es también árbol en vizcaíno. Lo veremos más adelante. Como árbol da varias formas derivadas: ezkurdi, ezkurtza, ezkurrustu con el significado de arboleda que produce bellota. Aritz, roble y árbol, en cambio, se utilizó para denominar la bellota. La mentalidad antigua tendería a globalizar.
ERREXAL aparece en el antiguo euskera alavés: sagarra errexala, manzano. Mitxelena sospecha que sea un préstamo; pero no da más explicaciones.
ZAGAI, agai, agaki (de aga, varal, pértiga...), también se han utilizado para significar árbol genérico. "Orroko or goyan agaki, aixkoraz jo eta ebaki"
ATZE, árbol en roncalés. Utilizado también como sufijo [4]: "Atze andiak daude kalako oixanetan: lerratzeak, izaiatzeak, axtigarratzeak, unratzeak(sic -r-)..." (árboles grandes hay en tal bosque; pinos, abetos, escarrones, avellanos...). En vasco, parece, para indicar el hábitat vegetal, se utiliza generalmente el verbo EGON, estar, DAUDE, están, normalmente no los verbos haber, vivir, crecer ... Escarrón, escarra, escarrio, es variante del vasco azkar, arce o una especie de arce. -ARR: La terminación -arr ¿sufijo masculino?¿árbol? ¿pluralizador? se presenta en varias especies vegetales: leizar (fresno); zumar (olmo); sagar (manzano, manzana); astigar/azkar/iar (arce), lahar, nahar, ñar/belar/ilar (zarza, hierba, brezo); abar/zabar/txapar/sapar o kapar (matojo, abrojo, chaparro...). Los dos derivados siguientes con sufijo -ar, aquí claramente masculino: mimenar, mimbre macho y elorriar, espino catártico, pueden no estar relacionadas con el -ar anterior, más antiguo. Bastantes nombres de árboles en IE y PIE presentan sufijos de género -o/-a, como en el PIE *bhago- (haya). En este caso femenino. Friedrich escribe sobre el abedul *bherH-g-o-: "...the birch as a female symbol probably carries back without break to the Proto-Indo-Europeans of five thousand years ago." Como he indicado anteriormente, la terminación -ar de abar se toma, teóricamente, como sufijo pluralizador habe+ar [5]. La de adar, cuerno, rama, arco... no se comenta en [5] (tenemos un ADARRETA en 1111). El irlandés ant. adarc, cuerno, puede ser un préstamo no IE. También se ha propuesto recientemente como una forma poética no muy antigua del irlandés [17]. De todas formas ver etimología de adar y su posible relación con adarc en [5]. Digamos de paso que la rama (abar, adar) es un ideograma claramente masculino en el arte paleolítico."
Por todo ello antes de determinar la esencia de las cosas, por favor recapacitemos y no nos dejems llevar por el mal endémico de este país, que no es otro que el de tender a la politización de todos los ámbitos de la cultura. Es quizá uno de los males de la democracia, que como decía una persona a la que tengro en gran estima, puede conseguir que cualquier orco llegue al poder.

pake ta ohore!

2008-04-04

Iñaki Atxutegien Artikulua: Free Tibet


Beste artikulu ona. Iñaki Atxutegiena. Hementxe ipinten dot. Bere argitasunarengatik irakurtekoa da


"Tibetarren egoerearen inguruko barriak jatorkuz zubi luze honetan. Ez da lehenengo aldia eta, zoritxarrez, ez da azkenengoa izango. Tibetarrak matxinatu egin dira barriro be okupatzaile txinarraren kontra. Amaiera odoltsua izango dau matxinadeak eta dana amaitzen danean txinatarrek gogor jarraituko dabe Tibetaren nortasuna desagertarazoteko.
Ez dira gitxi Joku Olinpikoak gogoan izan dabezanak matxinadearen inguruan euren eretxia emon izan dabenean. Duda barik, matxinadearen atzetik dagozanek aprobetxau gura izan dabe Jokoek munduan daben ohiartzuna euren egoerearen barri emoteko. Ahalegin ustela izango dala uste dot, halanda be. Ez dot uste Tibetek Pekingo botereari aurre egingo deutsonik, ezta pensau be. Euren egoerearen barri zabaldu gura dabe munduan.
Frogarik nabarmenena manifestazinoetan irakurten diran karteletan dago. Ingelesez dagoz, danok jakin daigun zer aldarrikatzen daben. Tibet ahaztu egingo dogu hemendik aste pare batera. Zoritxarrez, holakoa da ‘mendebaldeko eretxi publikoa’.
Hori bai, Tibetaren egoerearen inguruan berbetan, Mendebaldeko Saharagaz pasetan dan modura, badago deigarria dan detailetxoa: komunikabideek horreen egoerearen barri emoten dauskuenean azaltzen deuskue herri inbaditzaileek, horren handiak izanda, kolonoak eroaten dituela herri zapalduen demografia aldatu guran. Holan, marrokiarrak Mendebaldeko Saharara bialtzen ditue bertakoak gitxiengo bihurtu daitezan. Beste horrenbeste egin izan dabe Tibeten.
Ondorioak begibistakoak dira: Saharan marrokiar piloa bizi dira eta bertakoak, neurri handi batean, erbesteratu egin dira edo Tindufeko kanpamentuetara eskapau dabe. Tibeteko uriburua dan Lhasa askoz handiagoa da gaur egun, orain dala berrogei urte baino, txinatarrek Tibet inbadidu ebenean. Beraz, inoiz autodeterminazino eskubidea aplikauko balitz, zein izango litzake emoitza? Eta era berean, imajinetan dozue argudio bera euskal egoereari aplikauta?
Edozein kasutan, ez da aldarrikapen makala Aberri Egun honetarako: Free Tibet, free Sahara eta gora Euskadi askatuta!"


Iñaki Atxutegi.

2008-04-01

Orain dala hamar urte.


Bilbon jaio nintzan. Orain dala 31 urte. hamar urte neukazanean valladolidera bizitzera etorri nintzan eta hementxe bizi izan naz ordutik. Tamalez nere aitak eta nere amak ez dakie euskara. Nere aitak amak baino apurtxu bat gehiago, baina ez zan nahikoa neri erakasteko. Horregatik 18 urte neukazanean, nere kontura ikasten hastea erabagi neban.
Hau da, ziur-ziur orrialde honetan oker asko topauko dozuezala baina oso bihotz-zabalak zariela espero dot, bakar-bakarra ikastea oso gatxa dalako.
Asko gustatuko jatan irakurle danok nere okerrak zuzentzan laguntzea...

Eskerrik asko eta barka!

2008-03-31

Noiz edo behin gidoi dotore bat.

Atzo gaban Robert Redforden filmea ikusi neban ("Lions for lambs" izenekoa) eta gauza bat bakarrik esan neinke: ikaragarrie! Gidoi galanta, oso elkarrizketa onak eta pantaila jaten daben hiru aktoreek: Robert Redfordek (filmearen zuzendaria be bai), Tom Cruisek eta Meryl Streepek. Filme hau oso gomendagarria da benetan. Ganean punto bat dau bere alde eta hori da denpora. 88 minutu bakarrik irauten dauz eta honek, elkarrizketaz betetako filme batean, oso zinta alegeragarria bihurtzen dau.
Gomendagarria duda barik!


Anoche vi la pelicula "Leones por Corderos" de Robert Redford y solo puedo decir una cosa: ¡Impresionante! Buen guion, fantásticos actores (Tom Cruise, Meryl Streep y el mismo Robert Redford) y unos diálogos fluidos que no te dejan escapar. Es una cinta muy recomendable con un punto a su favor. El tiempo. Tan solo 88 minutos de duración, algo que en este tipo de peliculas donde el diálogo constante es fundamental, es de agradecer.
Sin duda muy recomendable.

2008-03-27

Harry Potter Euskaraz ( Anbotoko haizorratza bloggetik ateratuta)

Oso garrantsitsua begitandu jadan ezkeo, hementxe Xabier Payaren artikulua ipinten dot.

Pasa dan astean Harry Potterren akabuko liburuak urten dau kalera Euskal Herrian: Harry Potter y las Reliquias de la Muerte. Liburuak gaztelaniaz, katalanez eta galegoz urten dau, ez ostera euskeraz. Ez dakit zein dan bertsino ofiziala, baina entzun dodanez, itzultzaileak ez ei dau euki denporarik itzulpena amaitzeko (eta argi itxi gura neuke entzun baino ez dodala egin).
Barri horrek lubakiaren bi aldeetako sentsazinoak ekarri deustaz: batetik, badakit zein behar gogorra izaten dan itzulpenak presaka eta korrika egitea; bestetik, badakit zer izaten dan hizkuntzaren normalizazinoan urrats bat atzera egitea, hau da, inguruko hizkuntzetan dagoana ez izatea geurean. Bigarren alde horretatik, ezin imajinau neike Ibarretxek hitzaldi batean euskeraz ez egitea itzultzailea estu eta larri ibili dalako bere testua euskeratzen. Bestela be, imajinetan dozue martiaren 9ko hauteskundeen emoitzea ez dala BERRIAn agertzen martiaren 10ean, eta ez astelehena dalako (eta BERRIArik ez dagoalako astelehenetan), itzultzailearen ezintasunagaitik baino?

Gazte euskaldunek gaztelaniara joko eben honezkero Harry, Hermione eta Ronen abenturen azken partea jakiteko. Eta hori ezin neike permitidu euskaldun lez. Horregaitik, prest nago kontetako nor hiltzen dan eta nork irabazten dauen istorioa zelan amaitzen dan euskeraz jakin gura dauen orori (baita laster kaleratuko ei daben seigarrenaren barri emoteko be). Neuk aspaldi leidu nebazan danak ingelesez, jakinminari eutsi ezinik.
Izan lei Iñaki Mendigurenek denporarik euki ez izana edo beste edozein arazo, baina kontua da kasu honetan euskerea nabarmen dabilela besteen atzetik, eta ez besteen erruagaitik, ezpada gu euskaldunongaitik.